‘Als je een droom in vervulling hebt doen gaan, ben je weer net zo ver als ervoor en het duurt niet lang voor je een nieuwe wensdroom oproept, eentje die iets lastiger is, iets ambitieuzer, een tikje gevaarlijker. Ik dacht liever niet aan de vraag waar het zou eindigen; (…) het bereiken van een top maakte me altijd onzeker.’
Deze woorden zijn van Joe Simpson, een bergbeklimmer, die met Touching the Void een van de beste (non-fictie-) boeken ooit schreef. Niet dit jaar, maar al in 1988. Herlezing van dit razend spannende en aangrijpende noodlotsdrama deed mij beseffen dat ik het beste boek van 2007 misschien nog niet gelezen heb. Of dat het misschien wel niet geschreven is. Waar blijven de verhalen – fictie of non-fictie – die je nooit meer vergeet? Die op onvergelijkelijke wijze vertellen over wat ons het diepste raakt: leven en dood, vrijheid en gevangenschap, kiezen en verliezen, schuld en boete.
Zeker. Martha Heesen en Wim Hofman verrasten met Watson of hoe je een meisje verovert met 23 uitvindingen en 1 muis: een humoristisch en ontroerend verhaal over (kinder)vriendschap en jezelf overwinnen. What I Was van Meg Rosoff is indringend genoeg geschreven om niet te vergeten. En voor de herdruk van Jean Dulieu’s Paulus en de eikelmannetjes was het tijd, want (voor kinderen) onovertroffen. Rosoff is Amerikaans, Dulieu is dood. De onafzienbare Nederlandse (kinder)boekenberg van 2007 is te spits.
Hopelijk koesteren schrijvers voor 2008 nieuwe wensdromen. ‘Iets ambitieuzer, een tikje gevaarlijker’, oftewel het beklimmen van de top zoals Joe Simpson dat deed. Als bergbeklimmer én auteur; Touching the Void is meer dan een klimmersboek. Wanneer Simpson en zijn klimpartner Simon Yates na het bereiken van de top van de Siula Grande (Andes, 6356 meter) aan de afdaling beginnen, volgt noodlot op noodlot. Simpson breekt zijn been. Yates probeert hem tegen alle bergbeklimmerswetten in te redden, met een vierend touw aan elkaar verbonden. Simpson valt over een rand in een gletsjerspleet. En Yates moet kiezen: (ook) sterven? Of leven? Met het doorsnijden van het touw snijdt hij ook hun verbondenheid door.
Prachtig vervlecht Simpson het universele verhaal van Yates’ zelfoverwinning en schuldgevoel met zijn eigen overlevingsrelaas. Geen boek waarin de schaduw van de dood de zinloosheid van het bestaan zo schrijnend blootlegt en zo veel vertwijfeling oproept. Maar ook: zo’n levenswil.
Joe Simpson
Touching the Void (1988)
Vintage UK, 176 blz.,
€ 13,95 (in Nederlandse vertaling Over de rand, tezamen met het vervolg Dit schimmenspel als paperback uitgegeven, vertaald door Paul Heijman, Nijgh & Van Ditmar, 528 blz., € 15,-)