De locatie van zijn nieuwste film is Freetown, Sierra Leone. Hij zoekt de allerzwaksten op: gehandicapten zonder familiaal of sociaal vangnet die overleven op straat en een nachtleven leiden. Shado’man speelt zich letterlijk in het duister af. De Freetown Streetboys vormen een vriendengroep van lammen en blinden, al speelt er zoals overal ook haat en nijd. Hun banden zijn door gedeelde ellende zowel sterker als kwetsbaarder. Dat ze Gerrets toelaten, ook op zwakke of heftige momenten, is een mirakel. Voor ons blijft hij onzichtbaar, op één moment na. Een man zegt: ‘Nooit opgeven. Voor ik doodga wil ik dat mensen zeggen: deze heeft iets voor elkaar gekregen.’ Herkenbaar verlangen naar betekenis. ‘Zo leef ik mijn leven, Boris.’
De personages, zwart in bijna onverlichte stad, zijn moeilijk te onderscheiden. Er is weinig context: welke invloed de gruweloorlogen in het land hadden op aantal en situatie van invaliden, het blijft onbesproken. Maar binnen de reeks van scènes zijn er indrukwekkende, schokkende en ontroerende. De blinde die zo verlangt naar een vrouw maar die het zusje van zijn vriend niet krijgt. De hunkeraar kan wel een ander zusje krijgen, van het platteland, maar een dorpelinge wil hij niet. De strijd tussen rolstoeler Shero en manke Sarah: ze is zwanger van hem, maar als hij de naam van het kind wil bepalen moet hij betalen. Zij heeft immers de barenspijn en wil de verhoopte jongen naar haar vader noemen. De openingsscène is huiveringwekkend en prachtig ineen: uit het duister doemen langzaam steeds meer krukken en protheses op – voortstrompelend leger van outcasts. Vermoedelijk geënsceneerd, maar indrukwekkend.
Diego Gutierrez, Mexicaan in Nederland, wilde een film maken over zijn vader, gepensioneerd arts, die de ledigheid verdrijft met het schrijven van een als fictie vermomde autobiografie. Het werd een schrijnend ‘Portrait of a Marriage’. Dat als extra een inkijkje bij Latijns-Amerikaanse elite geeft, in hun afgelegen villa met gigantische tuin, personeel en bijbehorende omgang tussen hoog en laag. De ouders leven letterlijk en figuurlijk langs elkaar heen. De vader rouwend over verlies aan aanzien, macht en mannelijkheid. De moeder over de teloorgang van intimiteit, liefde en schoonheid (al zijn beiden prachtige oude mensen). Zelden zien we ze samen in beeld. Filmende zoon is de koerier die voornemens en opvattingen van de ander overbrengt. Waar hij ze samenbrengt overheersen zijn afhoudendheid en haar honende bitterheid. Voor het eerste valt beduidend minder begrip op te brengen dan voor het tweede, mede door een schokkend verhaal van moeder over het fundament onder de verwijdering. Want ooit waren ze gelukkig. Prachtige derde personage is de huishoudster, nooit getrouwd vanwege de ruzies van haar ouders. In de aftiteling blijkt hoe het zijn ouders verder verging: door invaliditeit gedwongen uit het huis en uit elkaar. Helaas geen woord over Lore die hen een leven lang diende. Maar bovenal een indrukwekkende film. Waaruit niet geknipt is wat de moeder al tijdens haar emotionele verhaal eiste. Mag dat?
Boris Gerrets, Shado’man, Ikon, NPO 2, 16 september, 23.00 uur. Diego Gutierrez, Parts of a Family, VPRO, 24 september, NPO 2, 23.00 uur
Beeld: Diego Gutierrez, Parts of a Family (Bonita Films Amsterdam).