Aangemoedigd door het succes van zijn boek hield Sharma het bankieren voor gezien en begon een leven als schrijver. Dertien jaar verder is er een tweede boek: Gezinsleven, gebaseerd op zijn jeugdjaren.
Openingsdecor van Gezinsleven is dat waarin Sharma werd geboren: het Delhi van de jaren zeventig, slaperig nog, met kinderen die cricket spelen op straat, groentenkarren die van deur tot deur gaan en de staatsbureaucratie die het leven omkadert. ‘Als kind dacht ik altijd dat mijn vader ons was toegewezen door de overheid’, zegt Ajay Mishra, Sharma’s alter ego. ‘Dat kwam omdat hij geen nut leek te hebben.’
Het is diezelfde sullige vader die de emigratie van het gezin Mishra organiseert. Hij gaat alvast vooruit, huurt een eenkamerappartement in Queens, New York en regelt werk als ambtenaar. Een jaar later worden drie tickets van Air India bezorgd bij de achtergebleven gezinsleden in Delhi. De halve straat loopt uit om de enkeltjes naar een nieuw bestaan te bewonderen. Eenmaal in New York verwondert Ajay, gewend om de watten uit pillendoosjes te sparen zodat daar een kaarsenlont van kan worden gemaakt, zich over de overvloed in het nieuwe thuisland: het warme water dat zomaar uit de kraan stroomt ‘alsof het niets te betekenen had’ en de glimmende folders vol consumentenluxe.
Het migrantengeluk spat uit elkaar wanneer Ajay’s oudere broer Birju permanent invalide raakt door een duik in het zwembad waarbij hij met zijn hoofd op de bodem knalt. Hij brengt drie minuten bewusteloos onder water door. Vanaf dat moment is Birju, nota bene aangenomen op de Bronx High School of Science, een kasplantje dat enkel nog spuugbelletjes blaast en zijn geprakte fruithapjes amper binnenhoudt.
Het ongeluk van Birju wordt een kruis dat de familie Mishra draagt met volledige overgave. Er worden nauwelijks strategieën bedacht om de tegenslag te verzachten, het noodlot wordt haast masochistisch omarmd. Moeder draait langzaam door en vader raakt aan de drank. Ajay, die altijd in de schaduw stond van zijn broer, moet het ontgelden. Zijn goede rapportcijfers maken geen indruk, en hem wordt verweten zich onvoldoende om zijn gehandicapte broer te bekommeren.
Het gezeul met Birju, die thuis wordt verzorgd, geeft het gezin Mishra een bijna heilige status in de Indiase migrantengemeenschap, waar opoffering geldt als een hoge deugd. De bewegingloze Birju wordt bewonderd als een bewijs van wat de goden de nietige mens kunnen aandoen. Ouders komen langs om hun kinderen te laten zegenen door Ajay’s moeder. ‘Zo ziet liefde eruit, beest’, foetert een van de bezoekers tegen haar zoon, ‘en jij steekt geen vinger voor mij uit.’
Gezinsleven leunt op bekende thema’s: de rappe materiële en moeizame sociale integratie van een Aziatisch gezin in de VS. Het traditionele Indiase familieleven waarin de prestaties van de kinderen allesbepalend zijn voor gevoelens van trots of juist diepe schaamte. De oorspronkelijke zevenduizend bladzijden manuscript zijn ingedikt tot een compact werk dat zware thematiek behandelt met enorme vaart en humor. Sharma beschikt over materiaal dat bijvoorbeeld ook Zadie Smith’s White Teeth geestig maakt: de ervaringen van een eerste generatie Indiase migranten die oude gewoontes en nieuwe mores vermengen tot een nieuwe cultuur. De Mishra’s openen elke brief die belangrijk nieuws kan bevatten in een tot hindoetempel omgebouwde kerk, die zonder de typische geur van zweet en verschaalde melk in offerbakjes voor Ajay voelt als net niet echt.
Humor is ook voor het gezin Mishra een manier om de boel nog enigszins bijeen te houden. Terwijl het afhankelijke lichaam van Birju opzwelt van de medicijnen plagen zijn familieleden hem dat hij een dikke luiwammes is die vandaag weer niets heeft ondernomen. Het zijn de schaarse momenten waarop het gezin Sharma aan bonding kan doen, verzameld rond het bed van Birju. En terwijl vader vlucht in drank ontdekt Ajay de literatuur. Ajay houdt van sciencefiction maar wil graag indruk maken door te doen alsof hij belangrijke boeken kent. Aan de keukentafel leest hij alle biografieën van Hemingway in de hoop dat hij door het leven van de schrijver te bestuderen overtuigender kan spelen zijn werk te kennen. Van zogenaamd belezen wordt Ajay langzaam echt belezen. De beloning komt in de vorm van een toelating op Princeton. Terugkijkend op het schrijven van Gezinsleven vraagt Akhil Sharma zich af of dit de beste besteding was van meer dan tien jaar van zijn leven. Het antwoord kan hij alleen zelf geven, het resultaat is in ieder geval bijzonder fraai.
Akhil Sharma: Gezinsleven.Vertaald door Otto Biersma. De Bezige Bij, 234 blz., € 19,90Akhil Sharma wordt op 14 november geinterviewd door Hans Bouman