Scheurbuik zou de kijker krijgen door scheepsbeschuit en blikspinazie van ontelbare zomerherhalingen. Ware het niet dat hij incidenteel verse waar van hoge kwaliteit kreeg voorgezet – zij het meestal pas na elven. Weer dient de vpro geroemd. Niet alleen om de Zomergasten-traditie, maar ook om de zoveelste voortreffelijke thema-avond.. In Niet van hier zagen «wij» onszelf door de ogen van wie van elders kwamen en zagen wij «hen» in hun spagaat tussen «daar» en «hier». Nieuws hoorden we misschien niet, maar waar bekende waarheden al gauw clichés worden gebeurde hier, door aandacht, precisie en kwaliteit van de gesprekken, het omgekeerde: clichés werden weer geleefde en ervaren waarheden. Voorbeeld: hoofddoekverhalen kennen we volop, maar de Egyptische muzikante die vanwege de liefde naar Nederland kwam en van wie we uit die periode zelfs een foto in minirok zagen, maakte duidelijk waarom ze door de cultuurschok een hoofddoek ging dragen, wat ze in Egypte nooit gedaan had. Om die later trouwens weer af te leggen. Wie het haar zag en hoorde vertellen begrijpt intellectueel en emotioneel meer dan tevoren van wie «niet van hier» komt. Het programma is via de vpro-website nog te zien met als extraatje de niet-uitgezonden documentaire Immigrant in eigen land, waarin autochtonen de overgang van stad naar platteland of juist andersom beschrijven als een niet van hier op kleinere schaal.
Ook warm aanbevolen de lopende Ikon-reeks De God van Nederland over «de wonderbaarlijke terugkeer van God in de Hollandse polder», waarbij het «Nieuw Religieus Peil» wordt gemeten. God hier niet in de gedaante van Allah, maar als de Heer van Oude en Nieuwe Testament. Helemaal correct is die ondertitel trouwens niet, want de God van de gepensioneerde Monseigneur Bluyssen (aanwezig vanwege veranderde geloofsvisie) is nooit weg geweest en ondanks pausverering door jongeren blijft zijn Kerk meest akelig leeg, al dan niet met Poolse priester bij het altaar. En de Mannenbroeders van de sgp zijn al sinds de Reformatie een factor van belang, zij het onder andere naam en niet als politieke partij.
Maar wat een mooie programma’s, die eerste drie. Sneed aflevering 1 drie totaal verschillende manieren van geloven dooreen (waaronder die van de oud-bisschop en een Latijns-Amerikaanse indianenversie inclusief consumptie van bewustzijnsverruimende thee), in de tweede, over sgp en «vrouwenkwestie», zagen we mevrouw Grabijn terug, de «Plaag van Den Haag», die als eerste het mannenbolwerk binnendrong. Twee oude Haagse dames deelden haar emancipatiestandpunt en spraken dezelfde prachtig gebeitelde en gegoten taal als de mannen – wat hun gelijk, dunt me, volledig aantoonde. Maar pas de combinatie met het tegengeluid van een jonge vrouw, die fel en kundig het bijbels gelijk van «de man als hoofd van de vrouw zoals Jezus hoofd van de kerk» verdedigde, maakte de aflevering echt fascinerend. Aflevering 3 een juweel over een kleine witte gereformeerde gemeente die haar kerkgebouw deelt met een groeiende, armlastige doch levendige Nigeriaanse gemeente. De Hollanders met hun ingehouden spreken en trage zang onder leiding van een lesbische domina, de Afrikanen met hun jubel en dans onder een goeroeachtige macho. De pogingen tot gemeenschappelijks aandoenlijk maar soms pijnlijk, net als de veroordeling van homoseksualiteit door de zwarte herder. En als er vergaderd wordt over de grote onderhuurachterstand moet de camera weg. Boeiend van inhoud maar bovendien prachtig gemaakt, die reeks.
Woensdagavond op Nederland 1.
Gemiste uitzendingen op www.degodvannederland.nl.