God heeft de zondag uitgevonden en daarom ben ik al jaren met god gebrouilleerd. De zevende dag is ongetwijfeld het meest steriele deel van de week. De zondag is zelfs dodelijk. Is het soms niet veelzeggend dat een niet gering aantal van de zelfmoorden of pogingen daartoe die wekelijks worden geregistreerd, op zondag worden gepleegd? In de jaren vijftig in Frankrijk kwam iemand op het idee het gevoel van leegte dat die dag kenmerkt onder woorden te brengen en van een muziekje te voorzien. Het befaamde liedje ‘Sombres dimanches’ had een verwoestend effect. Begeleid door het trage en treurige deuntje van dit chanson besloten heel wat mensen de hand aan zichzelf te slaan. Wie kan het hen kwalijk nemen?
De zondag is misschien goed voor god maar slecht voor de mens. Gedurende 24 lange uren verliest hij zijn creativiteit evenals zijn dynamiek en wordt hij geplaagd door zwaarmoedigheid. Hij verandert in een doel- en zielloos hoopje niets dat voortdurend bezig is de tijd te doden zodat het weer snel maandag wordt. Is er iets erger dan de tijd, dit kostbaar goed, een hele dag lang te willen extermineren? Een balletje trappen hier, een blokje om met de hond daar en, onvermijdelijk, het kastje in de hoek van de kamer waarin Mart Smeets gesticuleert. Buiten, om de mens heen, sluit de wereld zich als een oester. Het is alsof plotseling een grauw rolgordijn neerdaalt en je ziet het leven zich bijna overal terugtrekken.
Ik denk nog regelmatig terug aan die deprimerende zondagen uit mijn kindertijd die al bij het opstaan met de geur van zware wijnsauzen werden vergiftigd. Het gebeurde zo vaak dat je oogwrijvend twee keer naar je ontbijt moest kijken om je ervan te overtuigen dat je niet in een croissant gevuld met konijnevlees en knoflookpuree had gehapt. Tegen elven werd er aan de deur geklopt en begonnen de genodigden binnen te stromen. Dan kon de zondagse marteling in de vorm van een uitputtend lange zit te midden van de vers aangespoelde familieleden zijn aanvang nemen. Tot diep in de middag moest nog aan die arme zondagse konijnen, kippen en haantjes gekloven worden. Ah, die diepzinnige tafelgesprekken over auto’s, voetbal of televisie! Na drie uur getafeld te hebben verplaatste een deel van het gezelschap zich enkele meters richting een overbevolkte zithoek. De rest bleef meestal om de tafel hangen, de handen vol speelkaarten of dominostenen. Uit de slaapkamers steeg het gesnurk van de ouderen op, in de keuken het geklets van afwassende vrouwen, terwijl in je hart en hoofd het verlangen naar de maandag steeds sterker werd.
Maar op een dag, kort geleden, geschiedde een wonder. Het grijze zondagsgordijn scheurde open. Het leven stroomde opnieuw en nam weer bezit van de straten. Ik kon mijn ogen niet geloven: de winkels gingen plotseling open en de meest gedeprimeerden onder ons besloten maar tot maandag te wachten om zich op te hangen. De vrolijkheid keerde onverwacht terug. Er werd vers zondagsbrood gebakken, zondagsonderbroeken verkocht en zondagsparkeerboetes uitgedeeld. Alles werd weer normaal. Sindsdien is de zondag hard op weg een leuk etmaal te worden. Deze ontwikkeling heeft me met een intens gevoel van gelukzaligheid vervuld.
Maar juist nu dat het licht op de zevende dag eindelijk begint te schijnen, treden obscure krachten uit hun duisternis om ons weer in het gareel terug te duwen. ‘Neem tijd om te leven’ is het motto van de campagne die een breed front van kerkgenootschappen deze week is gestart tegen wat ze de ‘24-uurseconomie’ noemen. Van katholiek tot remonstrants, van baptist tot Jehova’s getuige, ze zitten vanaf de zijlijn naar ons te schreeuwen: ‘Ga niet die satanische winkel in, kom maar liever op onze harde bankjes gezellig zitten om naar onze preken te luisteren.’ Dit bonte gezelschap, aangevuld met een paar behoudende vakbonden en het onvermijdellijke NOC/NSF, wil ons weer naar de sjoelbakken van weleer terugkrijgen. Neem tijd om te leven en ook een kaakje uit de koektrommel met als radio-achtergrond een aflevering van De familie Doorsnee! Zijn ze soms blind of alleen wanhopig? Denken ze echt dat ze door onze mooie nieuwe koopzondagen te verbieden de ontkerkelijking zullen stoppen? Dat hun eigen bedrijfjes bijna failliet zijn is nog geen reden om die van de buurman dicht te spijkeren. Zet daarom niet je handtekening op de kerkelijke petitie die onze nieuwe verworvenheid wil afschaffen. En bij wijze van protest: koop voortaan alleen op zondag!