Zonder polemische lading

Drie bejaarde dames zitten hakend voor een laagbouwhuisje. Ze bespreken de meeuwen die ‘skreeuwen en alles onderskijten’. ‘Mijn kleindochter’, zegt de middelste als een puber langskomt. ‘Weer naar school, hè. Doe je moeder de groete.’ Het meisje fietst weg. ‘Je band is zacht.’ De vriendinnen lachen: ‘Ze ziet álles.’ Oma: ‘Zo hoefden wij niet naar school te gaan.’ Ze doelt op het minieme shortje van kleinkind. Vriendin: ‘Geen wonder dat die meesters af en toe een knijperd in zo een dikke dij willen geven. Ik zou het zelf ook wel willen.’ Welke scenarist durft zo’n tekst aan in tijden van #MeToo? Maar dit is reality, en de vriendinnen lachen. Ik ook, vooral door die toevoeging over eigen impuls die aanraaklust universeel maakt, maar tegelijk waarschuwt dat strand en school niet hetzelfde zijn. Natuurlijk moeten meesters en anderen hun poten thuis houden, maar het is een verrassend kijkje in écht denken en leven in een gristelijk kustdorp.

De scène stamt namelijk uit Typisch Katwijk (EO), september 2018. Ik kon die aflevering niet uitzien en vergat dit project waarin stadswijken (Klarendal, Tuinzigt, Wielenpôlle) of dorpen in twaalf afleveringen worden geportretteerd. Uitgesteld kijken van Katwijk leverde veel aardigs tot ontroerends op. Nu loopt Typisch Thorn (BNNVara) en weer ben ik gecharmeerd. Door eenvoud, het gewone en bijzondere ineen. Het klooster dat zorgboerderij wordt omdat de nonnen niet aan horeca willen verkopen. Initiatiefneemster Paulien, die drie prachtige lakenvelder kalveren aanschaft, want, zegt psychiatrisch verpleegkundige Ralph: patiënten halen hier meer uit het leven dan in een inrichting. Marleen, die zorgt voor het textiel van de veertiende-eeuwse kerk en bij de jaarlijkse Brandprocessie vitrines met de kerkschat inricht. ‘Je bent er gedoopt, deed eerste communie en mijn man werd er vanuit begraven.’ Betekenisvolle plek.

Nicole maakt met haar kinderen het kapelletje voor Sint Jacobus schoon, dat haar vader liet bouwen bij zijn pensioen uit dank voor een werkzaam leven. Bij haar kunnen pelgrims een stempel halen op weg naar Santiago de Compostella. Zo ver zal het toevallig passerende echtpaar Donders niet komen. Zij woont in het verpleeghuis, maar haar man komt vaak om met haar en rolstoel naar buiten te gaan. 63 jaar getrouwd en nog altijd blij. Jan en Mimi Ramakers krijgen een serenade van de Bokken- of Geitenharmonie (die zijn als Ajax en Feyenoord) vanwege zestig jaar huwelijk. De muziek komt te vroeg, want kwetsbare instrumenten moeten de buien ontwijken.

Dan Benito Tonnaer, die als Mozambikaans joch van zes met moeder, verliefd op een ingenieur uit Thorn, meekwam. Vrolijke zwarte Limburger die altijd zeker wist dat hij statistisch gezien ‘halfbloedjes’ zou krijgen tussen al die witte vrouwen, maar die stomtoevallig hier zijn grote liefde ontmoette: een Mozambikaanse op familiebezoek. Al twee jaar proberen ze vergeefs hier te trouwen: geen visum. Ongeduldig maar zonder bitterheid.

In Typisch zie je de zwijgende meerderheid, niet meeschreeuwend op sociale media. Hardwerkende Nederlanders zonder de onaangenaam polemische lading van die term. Verademing.