Met als bonus waarom Johan in 1978 niet meeging naar Argentinië. Cruijff zelf is er niet blij mee. Wie zou dat wel zijn? Je privé-leven voor de zoveelste keer over straat – de weinige bekende en onaangename feiten verweven met fictie. De Oranjes weten ervan mee te praten, mede dankzij dezelfde vpro. Was die ooit uitsluitend de omroep van ‘arthouse-tv-drama’, Wim T. Schippers inbegrepen, door netprofielen zijn bereik en stijl beduidend breder geworden dan ‘Nederland 2’. De snelle, toegankelijke serie Bernhard,schavuitvanOranje, waarin Tomas Ross geen samenzweringstheorie achterwege liet, mikte al op een zo groot mogelijk Nederland 1-publiek. (Jammer trouwens dat door die aanpak ook de al te ware ellendige daden, opvattingen en eigenschappen van de man tot onbetrouwbare fictiesoep werden gemaakt.)
Nu dus weer een bio, deze keer over de levende legende, beroemdste sporter en ouwehoer aller tijden. ‘Waar Cruijff komt, komt ruzie’ en voor drama is dat altijd prettig. Op basis van de voorvertoonde aflevering twee: kundig gemaakt, vermakelijk ook, met een uitstekende hoofdrol voor Reinout Scholten van Aschat als ‘jonge Cruijff’. Die gelukkig niet hoeft te voetballen. Schoonheidsfoutje is dat ‘oude Cruijff’ (Ian Bok) een nadrukkelijker en gelijkender Cruijff-imitatie qua neus-, keel- en stemgeluid hanteert. Wat blijkt tijdens geestige scènes waarin hij Petrus (Ton Kas) bij de hemelpoort suf lult omdat hij, na hartaanval, daar nog helemaal niet door wil. Uiteraard heeft Petrus geen schijn van kans – alweer: wie wel? Platini kreeg er zondag op de Ajax-tribune ook geen speld tussen.
Johan geeft net als Ramses een tijdsbeeld, maar is met die nadrukkelijk kunstzinnige serie niet te vergelijken. Dit is well-made drama voor de massa, waarmee niks mis is en wat verdomd moeilijk is. Veel meer dan in Bernhard lijken feiten het dik te winnen van roddel en achterklap. Diep geschokt zal Cruijff niet zijn, als Danny en hij zich er al aan wagen.
Op Nederland 3 loopt tegelijk een weerbarstige comedy die veel groter publiek trekt dan verwacht: Jeuk. Daarin spelen en improviseren Thomas Acda en Peter Heerschop een naar het leven getekende karikatuur van zichzelf. Heerschop als onwaarschijnlijk zelfingenomen heerschap dat met alles wegkomt, Acda als jaloerse, onhandige compagnon die van de ene naar de andere gênante situatie struikelt, vaak rond de vrouwtjes en van dattum. Zit je in je open Porsche samen met een stoeipoes die als stripper op je vriendenlunch moet optreden, fietst net je vrouw voorbij. Ach, wie kent het niet. Zoals de wervingstekst zegt: ‘Feest van herkenning voor mannen; zucht van herkenning voor vrouwen.’ Belangrijkste vrouw is Jelka van Houten, echtgenote van Thomas. Tobbend en kibbelend met dat grote kind, maar altijd begripvol en vergevend (mannenwensdroom). Maar hoeveel zal zij (en elke kijk(st)er) herkennen van de volgende situatie? Peter en Thomas delen een secretaresse. Die geeft niet alleen alle leuke uitnodigingen voor feestjes aan Peter en nooit aan Thomas; flirt niet alleen met Peter en nooit met Thomas; Peter mag ook achter haar bureau aan haar borsten voelen of daar niet een knobbeltje zit(!); Thomas niet. Sneue Thomas. Soms moet ik lachen om Jeuk. Soms echt helemaal niet.
Regie Pim van Hoeve, scenario Marc en Roeland Linssen, Karin van der Meer, Johan, VPRO, vier delen, vanaf 24 februari, Nederland 1. Job Gosschalk, Jeuk, Vara, tien delen, t/m 10 maart, Nederland 3
Beeld: Reinout scholten van Aschat als Johan in de gelijknamige serie (Guido van Gennep/VPRO/S&V Fiction).