Mijn vriendin, een actiefilm-junkie, heeft de tijd van haar leven. Ze waant zich in de cockpit van de straaljager terwijl die zigzaggend door de bergen schiet en de piloot, Tom Cruise, heen en weer wordt geschud door de g-krachten. Tegen de bergwanden staan dreigend sam’s (surface-to-air missiles) opgesteld, maar voor nu gaat het om de strijd tussen mens, natuur en machine. De ‘Cruiser’ is onderweg naar het doel, iets wat moet worden opgeblazen, ergens, ik weet niet wat en waar, dat zeggen ze in het hele verhaal nooit.
Tom, Pete Maverick die we kennen uit de jarentachtigklassieker Top Gun gemaakt door een groot cineast, Tony Scott, zit echt in de cockpit. ‘Pullin’ real G’s, people’, verzekert hij ons als hij, onthutsend, voor het begin van de film als zichzelf op het scherm verschijnt om zich direct tot de zaal te richten. Levensecht is het zeker en mijn vriendin lijkt ieder moment uit haar stoel te springen van opwinding, zeker als het tijd wordt voor ‘bombs away’ en het hele zooitje de lucht in wordt geblazen. Ik houd van haar, maar wat is dít een verschrikking van een film.
Wie gaat ons redden nu de populaire cinema op het randje van de afgrond staat, in ieder geval te oordelen naar de razend enthousiaste ontvangst van Top Gun: Maverick, ook door gerespecteerde, internationale filmcritici? Ik bedoel, als zelfs Richard Brody van The New Yorker schrijft: ‘Ik heb ervan genoten’, dan zijn we ver van huis. Hoe kun je ‘genieten’ van een film die geen enkel frame van creativiteit bevat?
Na afloop bespreken we het bronmateriaal. De premisse van Maverick – het opblazen van iets belangrijks, het is oorlog of zo, middels een luchtaanval met straaljagers – komt uit The Dam Busters (1955) van Michael Anderson, compleet met de spanning van tijdens de bombing run frenetiek met elkaar communicerende piloten. Het emotionele drama, Mavericks schuldgevoel over de dood van zijn boezemvriend Goose, is gekopieerd uit de eerste Star Wars-film (Maverick: ‘Talk to me, Goose’; Obi-wan Kenobi: ‘Use the force, Luke’). Ja, George Lucas heeft zijn aanvalsscène evenzeer overgenomen uit The Dam Busters, maar Star Wars is in alle opzichten een echte film terwijl Top Gun: Maverick fake is. Draai je Maverick simultaan naast het originele Top Gun af, dan zie je exact dezelfde film. Mijn vriendin zegt: je hebt te veel films gezien in je leven.
Onlangs zag ik Doctor Strange in the Multiverse of Madness, de zoveelste Marvel-film, maar een werk waarin regisseur Sam Raimi de clichés bevrijdt uit de ketenen van de blockbuster, ze een feestje laat vieren. Originaliteit, dus.
Top Gun: Maverick is nu te zien in de bioscoop