Zwolle

Bijna twintig jaar geleden al vroeg de iconische rapper Jay-Z zich in een nummer af: ‘Do you fools listen to music or do you just skim through it?’ Het is een vraag die zeker de laatste jaren vaker opduikt in de wereld van labels en artiesten: hoe consumeren moderne mensen muziek? Wordt er nog secuur naar geluisterd? Of wordt er vooral geskimd, anders gezegd: vluchtig aandacht besteed aan wat toevallig populair is in de heilige afspeellijsten van Spotify en YouTube?

Het is een vraag waar het antwoord al min of meer in besloten ligt. Ja, internet heeft de muziekindustrie ingrijpend veranderd, en wat daar interessant aan is: de verandering zit niet alleen bij de luisteraars, maar ook bij de artiesten zelf. Zo is het concept ‘album’ in hoog tempo minder belangrijk geworden. Sommige muzikanten brengen uitsluitend nog losse nummers uit, terwijl andere acts actief bezig zijn met afwijkende manieren om hun werk te presenteren. Immers, als het publiek zich klikkend en vooruitspoelend een weg door een overweldigend muziekaanbod baant, hoe kun je hun aandacht dan alsnog vasthouden?

Om bij Jay-Z te blijven: door een zweem van exclusiviteit om het eigen werk te creëren en niets op Spotify aan te bieden, maar exclusief via de eigen streamingdienst Tidal. Boeiender is de aanpak van Nederlands eigen Jay-Z: rapper Sticks. Als voorman van onder meer Opgezwolle en als solo-rapper heeft hij de afgelopen vijftien jaar naam gemaakt, maar ook hij merkte dat zijn nieuwe materiaal betrekkelijk snel verdampte, dat muziek zelden nog honderd procent de aandacht krijgt.

Zijn ingenieuze oplossing: zijn overtuigende nieuwe EP Onrust is slechts een paar maanden te horen, en alleen in Museum De Fundatie in Zwolle. Dit wordt een ‘audio-expositie’ genoemd, en deze bestaat uit meerdere kleine onderdelen: er is een studio gebouwd waar Sticks en producer Kubus af en toe live aan een nummer komen sleutelen; er is een beklemmend zaaltje dat van vloer tot plafond vol staat met citaten uit Sticks’ raps; er zijn losse foto’s opgehangen van Sticks’ geboortegrond in Holtenbroek (Zwolle). En er is, het hoogtepunt van deze kleine tentoonstelling, één grotere zaal waar de nieuwe muziek onafgebroken klinkt. Op schermen aan de muur worden intussen flarden van recent wereldnieuws vertoond. We zien Greta Thunberg, we zien gevechten in Palestina gecombineerd met het Euro Songfestival in Israël, we zien Sticks zelf.

En het werkt. De setting dwong mij aandachtiger naar de muziek te luisteren dan ik online had gedaan. En de ernst van de beelden sluit perfect aan bij de donkerte van de omgeving, de claustrofobie van de expositie loopt over in die van de muziek – Sticks klinkt op deze nieuwe nummers somberder dan ooit tevoren. Over de wereld, over de toekomst van zijn kinderen, over zichzelf. Misschien ook wel over het feit dat hij als bijna veertigjarige rapper – wat voor hiphopbegrippen tegen bejaard aan zit – een nieuwe rol moet aannemen in die o zo veranderende, vluchtige muziekwereld. Met Onrust slaat hij alvast een memorabele nieuwe richting in.