De spraakmakende gemeente is nog altijd de linkse gemeente. Wie meent dat dat tegenwoordig anders is, vergist zich. Kijk maar hoe genadig de voormalige communisten ervan afkomen wanneer iemand hen aan hun verleden herinnert KAN ER NOG WEL een spraakmakende gemeente zijn als links niet langer spraakmakend is? Op het eerste gezicht lijkt dit een rare vraag. Als links niet langer spraakmakend is, zou men verwachten dat de spraakmakende gemeente rechts is geworden. En inderdaad: de ‘kritiese analyse’ komt niet meer van links (afgezien van de arbeideristische SP van Jan Marijnissen), maar van neo-liberalen die de Nederlandse verzorgingsstaat eens goed willen opschudden. Het geroep om ‘meer dynamiek’ werkt in ieder geval op de zenuwen en dat is meer dan van links kan worden gezegd.

Het eind van deze eeuw lijkt zich te kenmerken door de val van het communisme. Maar dat het Kremlin het doek heeft laten zakken, wil nog niet zeggen dat er geen basis meer is. Het communisme kan nu weer ouderwets ondergronds.