Kapitaal, kennis en welvaart concentreren zich steeds meer in enkele steden en regio’s. Nederland heeft behoefte aan een nieuw verhaal voor de toekomst, waarin iedereen weer het gevoel heeft serieus genomen te worden.

Terwijl Nederland blijft worstelen met de ingrijpende gevolgen van het coronavirus kijkt Rijksbouwmeester Floris Alkemade vooruit. Want elke catastrofe biedt kansen voor verandering, schrijft hij in zijn essay De toekomst van Nederland.

‘Cowboy’ Nel de Jager maakte van de Amsterdamse Haarlemmerstraat de leukste winkelstraat van Nederland en was een pain in the ass voor pandjesbazen en grote winkelketens.

Een voormalig fabrieksterrein bij Westknollendam, verloederde kantoren in Purmerend; projectontwikkelaars maken er graag hippe woonlocaties van. Fijn voor starters die in de hoofdstad geen betaalbaar onderdak meer vinden. Nu nog een rem op de prijsstijgingen – én de Noord/Zuidlijn doortrekken.

Het Drentse dorp Veenhuizen wordt steeds meer ontdaan van zijn enige functie, dat van gevangenisdorp. Terwijl de regio toch al weinig economische activiteiten kent. Gevreesd wordt voor een voortbestaan als openluchtmuseum.

Decennialang moest en zou Schiphol de economie aanjagen. Inmiddels zijn er grote twijfels over verdere groei. De economische opbrengsten van meer vluchten en meer passagiers wegen niet op tegen de overlast. Maar: ‘Je krijgt te maken met een oer-Hollands gevoel en met Hollands glorie.’

Steden raken overvol, de periferie loopt leeg en klimaatverandering vraagt om radicale ingrepen. Er wordt naarstig gezocht naar nieuwe perspectieven op de toekomst van stad en platteland. De rol van de gemeenschap lijkt daarin cruciaal.

Het nieuwe college van GroenLinks, D66, PvdA en SP in Amsterdam breekt radicaal met het neoliberale beleid van de afgelopen decennia. De hoofdstad wordt een Fearless City.

Amsterdam is verworden tot een carnavalsstad waar beleggers hun vingers bij aflikken en waar toeristen en kenniswerkers de lagere inkomens verdringen. Ook bij bestuurders die het zo ver lieten komen valt nu het kwartje: dit kan zo niet langer. Wat is het plan?

Op Zeeburgereiland in Amsterdam verrijst de komende jaren een nieuwe hoogbouwwijk. Maar over het nut en de slagingskans van de Sluisbuurt bestaan grote twijfels. ‘Hoogbouw is een ouderwetse manier van denken.’

Wonen in de grote stad wordt steeds meer een feestje voor de happy few. Met haar espressobars, boetiekwinkels en galeries verandert studentenstad Groningen in een noordelijke enclave.

Tijdens de crisis zette Amsterdam de deur voor het toerisme wijd open. En toen liep het uit de hand. Het idee dat drukte en overlast weliswaar vervelend zijn maar dat de stad als geheel van de bezoekershausse profiteert, is een mythe.

De ruimtelijke tweedeling in Nederland neemt toe. Waar de ene stad successen viert, zoekt de andere wanhopig naar bestaansrecht. De roep om een regisserende rol van het rijk wordt sterker, maar in Den Haag blijft het stil.

Waarom gaat het bij de verkiezingen niet over de toekomst? Om technologie, om preciezer te zijn. Want die wordt zeer bepalend voor ons leven. Dat besef begint langzaam door te dringen. ‘Het voelt als een verlichtingsproces.’