MET DE BIODIVERSITEIT is het wereldwijd bar slecht gesteld. Vooral in het dichtbevolkte Nederland, met zijn intensieve agrarische en zijn expansieve chemische sector, is het tempo waarin de variëteit van levensvormen afneemt, onrustbarend. Om het tij te keren heeft men het natuurbeleid omgebogen van een defensieve naar een offensieve aanpak. Daarin draait het om de ontwikkeling van nieuwe natuur, of beter gezegd: ‘terugontwikkeling’, want het voorbeeld dat men daarbij hanteert, is de oude maar inmiddels verdwenen natuur.

HET KON ZE NIET ontgaan. Verwonderd moesten de leden van de visitatiecommissie die in 1966 het universitair onderwijs in de wijsbegeerte heeft doorgelicht, vaststellen dat de Nederlandse filosofie een wel heel erg hoog Heidegger-gehalte kent. Harde cijfers zijn moeilijk te geven, maar als je kijkt naar de onderwerpen waar aio’s (assistenten in opleiding) zich mee bezighouden, dan blijkt dat twintig procent van hen ‘in Heidegger’ is. Althans, dat is de ruwe schatting van Gerard de Vries, hoogleraar filosofie van de technologische cultuur aan de Universiteit van Amsterdam en lid van de visitatiecommissie. ‘Zo'n tien à vijftien aio’s doen projecten die direct aan Heidegger zijn gerelateerd. En dat is echt opvallend veel. In vergelijking daarmee komt bijvoorbeeldWittgenstein, die toch ook een van de belangrijkste filosofen van deze eeuw genoemd mag worden, er met twee à drie projecten bekaaid van af.’

De een wil kalm wandelen in Verkadeplaatjes, de ander wil op survivaltocht in een Veronicawildernis. Maar beiden gaan ze ervan uit dat hun ideaal in Nederland te verwezenlijken valt. Alsof de natuur zich gedraagt zoals de beleidsmakers voorspellen. Tijd voor een postmoderne aanpak van ons landschap. IN ZIJN MAGISTRALE BOEK Landscape and Memory stelt Simon Schama dat er altijd twee soorten Arcadie zijn geweest, het pastorale en het primitieve landschap, die hij allebei als vrucht van de stedelijke verbeelding beschouwt. Hiertussen bestaat vanouds een spanning die zich volgens Schama ook in de debatten binnen de natuurbescherming en de milieubeweging doet gevoelen. Het Nederlandse natuurbeleid vormt een goede illustratie van deze stelling. Dit beleid wordt namelijk al decennia lang heen en weer geslingerd tussen de pastorale en de primitieve verbeelding van het ideale landschap, wat maar al te vaak geleid heeft tot onevenwichtige en onaantrekkelijke compromissen. Kritiek op dit beleid viel tot voor kort slechts in kringen van de meest betrokken experts te beluisteren.