Als elk jaar marcheerden er afgelopen weekend protestanten door katholieke delen van Noord-Ierland. Ondanks het Goede Vrijdag Akkoord van 1998 was de sfeer rellerig. Het akkoord rammelt en in september proberen Tony Blair en de Amerikaanse bemiddelaar George Mitchell het opnieuw. Een schijnvertoning?(

Is directeur J. Hamel van het Academisch Ziekenhuis Groningen nu echt zo onnozel? Denkt hij heus dat we zijn opgeblazen verhaal slikken over ‘de rijken laten betalen, en hoe!’ voor hun medische voorrang?

Eindelijk vrede in Noord-Ierland. Dankzij de katholieke lobbes John Hume en de protestantse kameleontische David Trimble. Althans: zo had men het in Oslo begrepen. Sardonisch was het dat precies het toekennen van de Nobelprijs leidde tot crisis.

Breed aangekondigd: doorbraak! Voor het eerst gingen David Trimble en Gerry Adams praten. De protestantse leider met de voorzitter van Sinn Feín. Maar toen het geschiedde, vond de BBC-tv het twee minuten waard, Hilversum zweeg. En toch: in Belfast werd de strop rond het ‘vredesakkoord’ verder aangetrokken. Het gesprek ging over de toekomstige ministerraad. Trimble deelde mee dat voor Sinn Feín geen plaats was in het kabinet voordat de IRA zijn wapentuig had ingeleverd. Sinn Feín, betoogde Adams, heeft nú recht op een bestuurspost in verhouding tot zijn politieke sterkte.

Zelfs voor dominee Ian Paisley was het teveel. Het levend verbranden van drie broertjes, zei hij aangeslagen, moest worden veroordeeld. Maar aan de vooravond van de begrafenis bulderde Paisley alweer naar de vermoeide mannen van de RUC (de politie van Ulster) dat ze door te schieten op ‘broeders’ zondigden en hun geweren en hun plastic kogels dienden weg te werpen. De presbyteriaanse dominee en de uit protestanten gerecruteerde politietroepen vormden slechts twee van de dozijnen anachronismen in Noord-Ierland. Families worden uit hun huizen gejaagd omdat ze het verkeerde geloof belijden. Kerken worden in brand gestoken. Binnen vier weken worden 2500 parades gehouden. Mannen getooid met oranje sjerpen, met bolhoeden en gekleed in zwarte, veelal te nauwe kostuums, lopen zo stram als ze kunnen achter toeters en trommels. Elke mars moet per se door een katholieke straat gaan. Een straat in Noord-Ierland is nu eenmaal ofwel katholiek ofwel protestants.

Een bijzonder mens is hij: dominee Ian Paisley (73) te Belfast. Met zijn stentorstem buldert hij het pure presbyterianisme al veertig jaar naar zijn duizenden volgelingen. Geen zondag zal hij nalaten te waarschuwen voor het godloochenende, verderfelijke papisme. Voor Paisley was het referendum over de toekomstige structuur van Ulster een gruwelijk complot, het begin van de uitlevering aan de Ierse republiek en - dus! - aan Rome.

NOG IS DE jubel niet verstomd. De ‘Goede-Vrijdag-Overeenkomst’ (The Agreement) tussen de regeringen van het Verenigd Koninkrijk, de Ierse Republiek en de politieke partijen in Noord-Ierland is gepresenteerd als de bezegeling van de vrede. Vrede met de IRA, het Ierse Republikeinse Leger. Er valt niet omheen te draaien: de IRA is als de grote overwinnaar uit de strijd gekomen. Zelfs als de IRA hooghartig het akkoord afwijst. Vooralsnog is de ‘leiding’ druk bezig het akkoord te ‘bestuderen’. En pas zaterdag zal Sinn Feín in een algemene vergadering van deze politieke vleugel zich uitspreken.

Ze dansten onstuimig. De doedelzakken juichten. Ze schudden de champagneflessen zo hard dat de kurken knalden. Ze richtten de straal op elkaars gezichten. Na bijna driehonderd jaar kregen de Schotten weer hun eigen parlement. Ze herstelden de fout die de voorvaderen in 1707 maakten: samengaan met Engeland. Ze vielen Tony Blair, minister-president van het Verenigd Koninkrijk, om de hals, want hij had dat referendum georganiseerd. En ze vergaten dat ze dankzij die andere Labour-premier, Jim Callaghan, al in 1979 ‘ja’ hadden kunnen zeggen. Toen echter bleven ze zo massaal thuis dat het referendum ongeldig was.

Diana. Het was de week van de makkelijke oordelen, de glasheldere toekomstvoorspellingen. De onderdompeling in het bassin vol sentiment van de dag. En niemand had medelijden met die koningin die wanhopig probeerde iets te doen waarvoor ze nimmer was opgeleid: buigen naar het volk.

Veertien dagen geleden leek in Noord-Ierland een burgeroorlog om de hoek. De leiders van Sinn Feín, de ‘politieke vleugel’ van de IRA, riepen de katholieken op met geweld te protesteren tegen het vernederende gesar van de protestanten, in de vorm van de geplande parades door katholieke wijken. Het leek of ook de Labour-regering van Tony Blair heulde met die protestanten, de unionisten. Er was dus, concludeerde katholiek Ulster, geheel niets veranderd.

Voor de dramatische blunder die de frisse regering van Tony Blair zondag in Noord-Ierland beging, is geen excuus te bedenken. Mevrouw Mo Mowlam, minister voor Noord-Ierland, heeft gehandeld alsof ze voor het eerst ter plekke was. Ze bleek tijdens een persconferentie niet te beseffen dat ze voor een politieke ruïne stond. En premier Tony Blair begreep het evenmin. Hij zou, zei hij, het vredesoverleg in Ulster onverminderd voortzetten.

Eerst heb je de koningin. Daarna de aartsbisschop van Canterbury. Vervolgens de speaker van het Lagerhuis en dan de premier. En naast hem bij de opening van het parlement de leider van Hare Majesteits Loyale Oppositie. Nummer vijf in ‘s lands rangorde. De leider van de oppositie heeft dan ook een hoog salaris, een groot kantoor met personeel en een auto met chauffeur. Prachtig, nietwaar? Zo hoort het in een mooie democratie.

Volgende week donderdag gaat het gebeuren. De Britse verkiezingen. Twintig jaar woonde Louis Velleman in Engeland, als correspondent voor diverse kranten en tv. En dan doe je gedegen kennis op over aard en wezen van een volk. Dacht hij. LONDEN - Zeven jaar wonen we, ik en mijn vrouw, nu weer in Nederland. En nu dus vanwege de verkiezingen weer even terug. Naar oude vrienden, de zeer Britse kleindochters, de Labour Party, de Club, de pub.

Per jaar sterven er honderd hartpatiënten terwijl ze op de lijst staan om te worden geholpen. Ook in ziekenhuizen spreekt men daar schande van. Waarom mogen patiënten niet in het buitenland worden geholpen? Het ministerie blijft een antwoord schuldig. HET GROTE NIEUWS de afgelopen weken was dit: minister Borst van Volksgezondheid stelt vijftig miljoen beschikbaar ter bestrijding van een schandvlek op de nationale gezondheidszorg: de wachtlijsten. Deskundigen schatten daarentegen dat een miljard gulden nodig is. Jaarlijks kost de Nederlandse gezondheidszorg het formidabele bedrag van zestig miljard. Maar los van de miljoenen of miljarden: het schatrijke, welvarende Nederland worstelt met een probleem dat zo langzamerhand het formaat heeft gekregen van een beschamend vertoon van onmacht. Als we de statistiek moeten geloven, gaan elk jaar honderd hartpatiënten, keurig geboekt voor opname, al wachtend dood. Uiteraard kan niet bewezen worden dat enkele van deze wachtlijstpatiënten ook overleden zouden zijn na een succesvol uitgevoerde operatie. Maar aangenomen moet worden dat, ware hulp op tijd gekomen, mensenlevens gered hadden kunnen worden.