Na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie wisten «nomenklatoersjiki» handig gebruik te maken van hun sleutelposities. De winstgevende delen van de economie vielen in hun handen. Jammer dat hun smaak zo slecht is. Ontmoet Roestam, Nieuwe Rijke Rus.

Op de nieuwe kaarten is de oude stad Leningrad niet meer terug te vinden. De Russen proberen de sporen ervan uit te wissen. Maar voor de moedige toerist, die angst en stank overwint, liggen de archeologische vondsten voor het oprapen.

Het is wellicht de beroemdste straat van de wereld, de Nevski Prospekt. Door Russische schrijvers vereeuwigd in prachtverhalen. Op de Nevski kan iedereen zijn wie hij wil, doffe armoede en Russische ellende ten spijt.

Aan de vooravond van de presidentsverkiezingen neemt de journalistiek in Rusland steeds meer de vormen aan van het vertrouwde ‘agitprop’. ‘Onafhankelijkheid is een verpakking.’

Lijkenzakken uit Tsjetsjenië deren hem niet, verdachte aanslagen op flatgebouwen evenmin. Hij sluit een verbond met de communisten, bekostigt zijn verkiezingscampagne uit de staatskas en de Russen slikken het allemaal als zoete koek. Wat maakt Vladimir Poetin onkwetsbaar?

Op de drempel van de nieuwe eeuw verbaasde Boris Jeltsin vriend en vijand met zijn vrijwillige aftreden als president van Rusland. ‘Rusland heeft nieuwe, energieke en sterke mensen nodig’, aldus Jeltsin. Hij benoemde premier Vladimir Poetin tot waarnemend president. Eind maart zal de Russische kiezer Poetins presidentschap democratisch bestendigen. De ‘dwinger van Tsjetsjenië’ is Ruslands nieuwe sterke man. Op televisie is hij te zien als stoere judoka, als patriot die orde brengt in het land en als weldoener van de gepensioneerden. Zijn voorbeeld is Peter de Grote. Maar wat vinden de Russen zelf van Vladimir Poetin?

OP EEN WINTERNACHT in de laatste week van 1995 zag ik iemand aan de Luitenant Schmidtbrug hangen, tien meter boven de Neva. Het was een afschuwelijk gezicht. De brug boog zich naar het Vasili-eiland over de rivier, die was vastgesmeed met een onwrikbare laag ijs. Omdat de schotsen over elkaar heen schuiven en daarna weer vastvriezen, lijkt de Neva in de winter op een grillig ravijn dat de hele stad omzoomt. En aan de reusachtige, gietijzeren Luitenant hing bewegingloos een figuurtje. Meer kon ik niet vaststellen, want er lag een dikke vorstnevel op de rivier. Ik bleef staan en twijfelde of ik zou helpen. Ik moest de Neva over, want ik woonde op het eiland. Eigenlijk wilde ik niets liever dan terugrennen van de rivier, de stad in. Maar ik moest naar huis. De hele nacht had ik zitten kaarten, mijn schulden liepen op tot in de honderdduizenden roebels en mijn speelvrienden gaven me geen laatste kans om op de pof door te spelen.

Na de terroristische aanslagen verscherpte Rusland de controle. Het gevolg: arrestaties en deportaties van Tsjetsjenen en andere Kaukasiërs zonder documenten.

Hoe is het gesteld met het historisch besef der Russen? In musea en in leerboeken is niets te vinden over de Goelag, maar de Tweede Wereldoorlog wordt breed uitgemeten. De Russen willen hun trots herwinnen.

SINT-PETERSBURG - de Russen zijn boos. De coalitie van democratische partijen De Juiste Zaak heeft een kaartenactie georganiseerd: Russen kunnen een coupon uitknippen uit de landelijke dagbladen, waarin ze nee zeggen tegen de bombardementen van de Navo in Joegoslavië. Die coupon moeten ze opsturen naar het ‘fonds ter ondersteuning van de democratische eenheid’. Met de parlementsverkiezingen in het vooruitzicht kussen de leiders van de coalitie de hand van de paus, laat premier Primakov zijn vliegtuig dramatische buitelingen maken in de lucht, en stelt de nationalist Zjirinovski op een ongewoon rustige toon voor dat zowel Servië als Kosovo lid moeten worden van de Navo. ‘De Verenigde Staten installeren een werelddictatuur met neo-fascistische methoden’, verklaart de communist Zjoeganov op 25 maart. De Russische televisie toont een onafgebroken stroom beelden van huilende Servische kinderen, radeloze Russisch-Servische vrouwen die met busladingen uit Belgrado worden geëvacueerd, en vastberaden luitenants die de humanitaire hulp van Rusland aan Servië in goede banen leiden. Er heerst een zeldzame eensgezindheid in Rusland: het Westen moet stoppen met haar barbaarse oorlog!

Er werd mij gevraagd of ik niet eens iets zinnigs kon schrijven over de seksuele revolutie in Rusland. Je kunt tegenwoordig inderdaad geen café meer in lopen of er hangt wel een blote meid in een kooi aan het plafond. In Moskou heb je de enige striptease-academie van de wereld. De sekswinkelketen ‘Intiem’ breidt haar vestigingen lustig uit. En de Russische Playboy kost omgerekend slechts drie gulden.

Het verhaal gaat dat Rusland door de kerk aan de drank is geraakt. In 1439 bezocht de metropoliet van de Russische kerk, Isidore, de Roomse paus Eugene(IV. Eugene interesseerde Isidore voor de Unie van Florence, die een einde moest maken aan het schisma tussen de kerk van het westen en die van het oosten. Het schijnt dat Isidore tijdens dit bezoek het destilleren van alcohol heeft geleerd van de Italianen, en waarschijnlijk had hij zelf ook een borrel op bij het ondertekenen van de Unie, want geen nuchter denkend mens had het aangedurfd dit verraad te promoten bij de Russische grootvorsten. In Rusland werd Isidore door Vasili(II ‘de Duistere’ in een klooster gevangen gezet, maar volgens de overleveringen zou hij zijn ontsnapt door de monniken dronken te voeren met zijn destillaat.

Een loodgieter die de afvoer van mijn badkuip moest vervangen vertelde mij dat de Vladimirkerk aan de overkant geen zuivere kerk is, omdat een non hem in de vorige eeuw heeft vervloekt. ‘Het is de ongelukkigste plek van de stad, met de ongelukkigste mensen’, zei de loodgieter en viste een lege wodkafles uit de opengebroken vloer.