Dit is de laatste aflevering van dit feuilleton. Over enkele weken geeft de Arbeiderspers een bundel met de onverkorte afleveringen van deze reeks uit onder de titel Jakhalzen van het Derde Rijk. In mei 1941 slaat eindelijk het grote uur voor de Groot-Mufti van Jeruzalem, Amin al-Hussaini, volgens Churchill ‘een ton dynamiet die op twee benen rondloopt’. Eindelijk werpt een anti-Engelse junta in Irak onder Ali Kilani het masker af, verdrijft de Engels-gezinde Nouri-es-Said en sluit een verbond met de door de Mufti gesteunde opstandeling Fariz el-Karkani, die nog een ijzeren kruis heeft overgehouden aan zijn militaire verrichtingen in de Eerste Wereldoorlog. De Mufti roept op tot de jihad tegen de Engelsen. Arabische en Palestijnse vrijwilligers stromen toe. Indien de opstand doorzet en ook generaal Dentz, die Vichy trouw is gebleven, zich er in Syrie bij aansluit, bestaat de kans dat ook Reza Sjah in Iran de zijde van de Arabische opstand tegen de Engelsen kiest.

Op maandag 15 oktober 1945 even over achten naderen de drie magistraten die Pierre Laval ter dood veroordeelden - Mornet, Mongibeau en Bouchardon - de dodencel van Laval in Fresnes. Achter hen lopen Lavals drie advocaten, Naud, Baraduc en Jaffré. Zelfs in dit afgelegen gedeelte van het enorme gevangeniscomplex van Fresnes, waar nog vele honderden collabo’s op hun vonnis wachten, is het geroffel van de lepels op verwarming en muren te horen: ,Assassins, assassins, courage, Pierrot.

De vrouw die Mussolini tot het bittere einde toe trouw bleef, was was Clara Petacci. Zij was sedert 1932 zijn maitresse. De toen negentienjarige was de laatste in een lange reeks van vrouwen die poogden Mussolini langer dan een enkel herdersuurtje, waarvoor hij soms niet eens zijn uniform uitdeed, te boeien.

Van alle collabo’s die in deze rubriek de revue zijn gepasseerd, is de Russische generaal Vlassov de enige die werkelijk heeft gemeend dat hij Hitlers rijk voor de ondergang zou kunnen behoeden. Hij was ervan overtuigd dat de enige kans voor Duitsland om overeind te blijven tegen de storm uit het oosten bestond in zijn omverwerping van het communisme.

Op 3 oktober 1942 sloeg Lucien Rebatet steil achterover van het enorme effect dat zijn boek Les decombres veroorzaakte. Men kwam en masse naar de pro- Duitse boekhandel aan de Place de la Sorbonne in Parijs waar hij signeerde. Wat had deze man geschreven dat heel Parijs er voor uitliep, dat alle kranten erover schreven, dat er in de cabarets onophoudelijk uit werd geciteerd? Misschien is het mooiste antwoord dat van Rebatet zelf. ‘Waar gaat het boek over?’ ‘Nergens over, monsieur, het gaat tegen alles.’

Zij is waarschijnlijk de meest bizarre en, met dokter Petiot in Frankrijk, in elk geval de meest demonische uit de vriendenkring van het Derde Rijk: de in 1922 geboren Stella Goldschlag. Het in een onberispelijk orthodox milieu in Berlijn opgegroeide joodse meisje met de asblonde haren van de Germaanse vrouwe Freya - ze noemde zich op het fameuze joodse Goldschmidt Instituut ook Freya - werd vanaf het voorjaar van 1943 een ware Jagerin en Tigerin voor de Berlijnse Gestapo.

Op 11 april 1946 krijgt de 68-jarige August Borms in zijn cel te horen dat hij de volgende dag zal worden terechtgesteld. Borms, die geweigerd had een genadeverzoek in te dienen, schrijft daarop een brief aan zijn vrouw: ‘Mijn kruisweg valt juist samen met de Passietijd, waarop de verrijzenis volgt. (…) Ontvang van verre mijn laatste zoen, leve Vlaanderen!’

Op 22 februari 1945 vertrekt vanaf Mainau, bij het meer van Konstanz, een Mercedes met Doriot richting Mengen. Er is daar door drie Franse collabo-leiders, Doriot, Darnand en Deat, een bijeenkomst belegd. Doriot, voor alle met hem gevluchte leden van zijn Parti Populaire Francais le grand Jacques, rekent erop de definitieve leiding van de Franse regering in ballingschap in handen te krijgen. Doriot gelooft nog steeds in Hitlers overwinning. Doriot zit naast de geroutineerde Duitse chauffeur. Achterin zit een PPF-secretaresse.

William Joyce wandelt door de bossen terug van de markt in Kupfermuhle naar het dorpje Wassersleben, waar zijn vrouw met het eten zit te wachten. Het is 23 mei 1945. Duitsland heeft gecapituleerd, maar in het nabijgelegen Flensburg in Sleeswijk-Holstein zit het schemerbewind van admiraal Donitz nog steeds over wind en lucht te onderhandelen. Joyce hoopt dat hij ergens op een U- boot zal kunnen stappen om naar Ierland te gaan. Had de president van deze oudste vijand van Engeland bij de dood van Hitler geen condoleancetelegram naar Berlijn gestuurd?

In hetzelfde nummer van Aftenposten waarin van de capitulatie van de Wehrmacht in Noorwegen kond werd gedaan, stond een verbijsterende bericht van Knut Hamsun. ‘Ik ben niet waardig bij het herdenken van Hitler mijn stem te verheffen. Hij was een strijder, een strijder voor de mensheid, en een verkondiger van het evangelie van het recht van alle volken.’

Tussen 25 mei en 18 juni 1945 woonde Ezra Pound, door veel literatuurcritici beschouwd als de grootste en vooral meest vernieuwende dichter en polyhistor van de twintigste eeuw, in een kooi. De uit de dierentuin geleende, voor een gorilla bestemde kooi stond opgesteld in het Disciplinary Training Centre van het Amerikaanse leger bij Genua. Rond de kooien en tenten waarin de Amerikanen moordenaars en verkrachters uit de eigen gelederen hadden geinterneerd, bleven ‘s nachts om ontsnapping te voorkomen reusachtige fakkels en schijnwerpers branden. Overdag brandde de zon op de kooien. Pound moest zijn behoeften in een blikje doen. Hij droeg een grote Amerikaanse legerbroek zonder riem en schoenen zonder veters. Vanuit de kooi had Pound uitzicht op de heuvels waarop hij als twaalfjarige, tijdens zijn eerste bezoek aan Italie, al verliefd was geworden. Het was het land van Malatesta, de grote immorele, intellectuele, elitaire held uit zijn Canto’s.

In oktober 1943 roept Subhas Chandra Bose in Singapore de Vrije Indische Republiek uit. Duizenden hindoes, Tamils en Sikhs juichen hun Netaji, hun Fuhrer toe. Bose heeft de teerling geworpen, Japan is zijn nieuwe en enige vriend. Hij heeft niet alleen zijn hoop op een overwinning van de Duitsers over Rusland opgegeven, hij is Hitler gaan haten als een boze, loze fakir die zijn beloften niet nakwam. In zijn enige onderhoud met Hitler slaagde Bose er nauwelijks in de monoloog van de Fuhrer te doorbreken, zodat ook Boses grote ideologische probleem met het nazisme - het racisme - niet aan de orde kon komen. Bose had Hitler al eens eerder schriftelijk verzocht of het racisme niet ten minste ten opzichte van de Indiers, die toch ook Ariers waren en van oudsher de swastika kenden en vereerden, kon worden afgezwakt.

De kortstondige oorlog tussen Rusland en Japan in augustus 1945 veegde de laatste illusie weg van de oprichter van de eerste Russische fascistische partij. Bijna twintig jaar had Konstantin Rodzajevski in zijn hoofdkwartier in Mantsjoerije op de beslissende veldtocht tegen het door hem ten diepste gehate communisme zitten wachten. Vlak bij de grens had hij een gigantische toren laten oprichten met daarbovenop een enorme, dag en nacht ronddraaiende en oplichtende swastika.

Op 31 oktober 1944 werd in Parijs kapitein Valeri gearresteerd. In eerste instantie werd hij er slechts van verdacht in dienst van de Franse binnenlandse strijdkrachten bezittingen te hebben genaast van alle als collaborateurs ontmaskerde landgenoten. Maar al gauw bleek er iets ernstigers aan de hand te zijn. Bij fouillering bleek kapitein Valeri te beschikken over 33 persoonsbewijzen van anderen. Hij droeg het lidmaatschap bij zich van de communistische partij, maar ook dat van de met de Duitsers samenwerkende Milice. Hij bleek lid te zijn van de vrienden van de USSR, maar ook van de Franse fascistische partij PPF waarvan de leiding inmiddels naar Duitsland was gevlucht.

Tot vlak voor de bevrijding van Parijs in augustus 1944 zit hij nog dagelijks in de Bibliotheque Nationale te werken aan zijn bloemlezing uit de klassieke Griekse poezie. Hij wandelt urenlang door de stad die hij als in een romantische elegie tot in details verheerlijkte in zijn autobiografie Notre avant-guerre. De nazomer van 1944 is heet en droog. De mensen zoeken rust, stilte, verkoeling, terwijl de oorlog dagelijks naderbij komt. Misschien als bevrijding, misschien ook als vernietigende slag om en in Parijs.