Christen-democraten zijn weer in het centrum van de macht in Europa. Maar zij bieden een wankel fundament gebaseerd op ‘useful lies’ volgens Mathieu Segers.

Ze vormden een bevrijde periode, met nieuwe energie en bereidheid tot experimenteren op cultureel en maatschappelijk gebied. Het is onterecht dat de jaren negentig als schuldige worden aangemerkt voor de wereld van nu, met terrorisme, vervagende identiteit en overconsumptie.

Macron verwees in zijn toespraak in het Europees Parlement naar het beeld van een slaapwandelend Europa van de Franse filosoof Régis Debray. Wat brengt ons dat?

Emmanuel Macron plaatst zijn Europese politiek nadrukkelijk in de traditie van François Mitterrand: pro-Europees, maar met de notie dat echte politiek voorbehouden moet blijven aan de lidstaten, Frankrijk en Duitsland voorop. Het tast de geloofwaardigheid van het Europees Parlement aan.

Als er de komende jaren iets zal blijken, zal het zijn dat het in de Brexit helemaal niet gaat over een ‘exit’ van het Verenigd Koninkrijk uit Europa. Waar gaat het dan wel om?

De Europese weegschaal van staat en markt moet in evenwicht worden gehouden. Dat gebeurt door kwetsbare instituties als de Europese Commissie en het Europees Parlement. Maar die verdienen wel onderhoud.

Zal Rutte in zijn Europa-speech nu eens echt stelling nemen? Of blijft hij zich, net als zijn literaire vriend Hans Castorp uit De toverberg, op de vlakte houden?

Het is stuitend om de Spitzenkandidaten te bestempelen als een succes. Toch gebeurt het. Dat is allereerst een ontkenning van de werkelijkheid en daarnaast ook schadelijk voor het Europees Parlement zelf. Dat bestaat bij de gratie van een Brusselse realiteit, die Europeanen nog onvoldoende ervaren als verbonden met hun dagelijkse leven.

Merkel en Macron benadrukken in Davos de importantie van Europa als ‘politieke macht’. En zetten daarmee de aanval in op het ‘kapitalisme van supersterren’ als China en de VS.

Frankrijk en Duitsland geven de toon aan als het gaat om de Europese integratie. Maar waar het bij Duitsland als een verantwoordelijkheid voelt, is het voor Macron slechts een instrument.

Nederland is een buitenbeentje in de EU omdat we de complexiteit van de Europese realiteit niet kunnen doorgronden. De ontwikkelingen zijn zo divers en talrijk dat het onmogelijk is bij te blijven. Toch moeten we het blijven proberen.

Waar wij in het Europa van onze tijd behoefte aan hebben? Aan het gedachtegoed van de Tsjechische filosoof Jan Patočka. Afgelopen vrijdag eerde de Stichting Internationale Spinozaprijs deze ‘Praagse Socrates’.

Ook Macron kan de afwachtende houding van Merkel niet veranderen. Ze deed de laatste jaren net genoeg om de belofte van Frans-Duitse leiderschap levend te houden. Maar meer ook niet.

‘De EU is geen vrede, maar slechts een bestand.’ En dat behoeft onderhoud. Fraaie en erudiete woorden van Padoa-Schioppa. Maar o zo kwetsbaar.

Dé oplossing voor het huidige gebrek aan empathie in de samenleving? Leer een vreemde taal. Alleen op die manier blijf je zoeken naar de juiste woorden, nuance en sfeer. En het verrijkt je leven ook nog.