Waarom wordt Ayaan Hirsi Ali niet als feministische heldin omarmd en stond zij bijvoorbeeld niet tussen de ‘derde-golffeministen’ op de februaricover van Opzij? Die vraag is het thema van een correspondentie tussen de politicologen Meindert Fennema (62) en Sjoerdje van Heerden (26).

Een nieuwe hemel op aarde - dat bood Mao de westerse bourgeois intellectuelen. Rijken bestonden er niet meer, iedereen was arm. Prachtig. Romantisch. En het kostte slechts tientallen miljoenen mensenlevens HET MAOÏSME is voor mij altijd een oosters raadsel geweest. Toch kan men het maoïsme ook zien als een typisch westers verschijnsel. In de eerste plaats berustte het maoïsme in China vooral op een uit het Westen geïmporteerde ideologie, namelijk die van het marxisme-leninisme. Het was de Chinese weg naar het socialisme, ook al was daar geen woord Chinees bij.

WILLEM FREDERIK Wertheim had behalve zijn naam nog iets anders gemeen met Willem Frederik Hermans. Zij hadden beiden een grote minachting voor de hypocrisie van de politieke en culturele elites. Daarom waren zij niet alleen beroemd maar ook gehaat. Daarmee houden de overeenkomsten op, want Wertheim had geen last van politiek cynisme. Hij was eerder een naïeve verlichtingsoptimist, en naast wetenschapsman was hij ook politiek activist.

Het is steeds vaker de rechter die uitmaakt of een uitspraak racistisch is of niet. Zoals laatst in het geval van CD-kamerlid Janmaat, die ervoor de cel ingaat. Maar dat is de dood in de pot voor serieuze racismebestrijding, betoogt politicoloog Meindert Fennema. Het leidt tot het instellen van een gedachtenpolitie en beperkt het publieke debat. VORIG JAAR WERDEN in Frankrijk twee leden van het Front National voor vijf jaar ontzet uit hun actief en passief kiesrecht. Zij hadden in de campagne voor de gemeenteraadsverkiezingen van Duinkerken een cartoon gepubliceerd van een Algerijn die in zijn linkerhand een stembiljet voor de Algerijnse verkiezingen hield en in zijn rechterhand een Franse ziekenfondskaart. Het onderschrift luidde: ‘C'est ça la double nationalité.’ In een ander deel van Frankrijk werd aan Bruno Mégret het passief kiesrecht ontnomen omdat hij in zijn verkiezingscampagne voor het burgemeesterschap van Vitrolles het wettelijk toegestane campagnebudget had overschreden. Zijn socialistische tegenstander, verdacht van fraude, moest het daarom opnemen tegen mevrouw Mégret en beet in het zand. In augustus van datzelfde jaar verklaarde Le Pen in een interview ‘dat hij niet geloofde in de gelijkheid tussen rassen’. Onmiddellijk kondigde de minister van Justitie een nieuw wetsontwerp aan waarin een dergelijke uitspraak strafbaar zou worden gesteld. Een lex lepenia.

Een ondernemer die bij de minister van Sociale Zaken over het arbeidethos van zijn Turkse werknemers klaagt, krijgt als antwoord een dagvaarding wegens discriminatie. Is dat hoe een democratie moet omgaan met de haar onwelgevallige meningen? Meindert Fennema over de on)mogelijkheden in de juridische bestrijding van extreem-rechts. DE JURIDISCHE BESTRIJDING van extreem-rechts blijkt steeds weer te stuiten op grote moeilijkheden en inconsistenties. Om te beginnen is er geen overeenstemming over de vraag wat extreem-rechts precies inhoudt. In de tweede plaats kan extreem-rechts in de meeste Westeuropese landen op enige sympathie rekenen onder de bevolking.

Op donderdag 4 april heeft het Genootschap van Burgemeesters op een bijeenkomst van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) besloten extreem-rechtse partijen het recht van demonstratie te verlenen. Tot voor kort hadden zij dat recht niet, ook al werd dat nooit openlijk gezegd. Burgemeesters gaven nooit toestemming voor een demonstratie of een openbare vergadering, zich beroepend op de vrees voor verstoring van de openbare orde.

Wat bracht intellectuelen uit gegoede milieus ertoe zich bij de communisten aan te sluiten? Twee romans, van Jorge Semprun en Constant Vecht, geven antwoord. Hoe met de val van het communisme familietradities in ere werden hersteld. Francois Furet, Le passe d'une illusion: Essai sur l'idee communiste au XXe siecle. Uitgeverij Robert Laffont/Calmann-Levy, 1995. Jorge Semprun, Federico Sanchez vous salue bien. Uitgeverij Grasset, 1993; L'Ecriture ou la vie. Uitgeverij Gallimard, 1994. Constant Vecht, Huis aan de Amstel. Uitgeverij Nijgh & Van Ditmar, 1993. WAT HEEFT SOMMIGE intellectuelen bewogen het communisme te omhelzen hoewel zij daar ogenschijnlijk geen enkele reden toe hadden? Zij waren niet arm of uitgebuit, zij woonden niet in Rusland of China, zij waren niet antidemocratisch en zelfs vaak niet eens zo ernstig gestoord. Heel wat columnisten, psychologen en politicologen hebben zich daarover het hoofd gebroken. Ex- communisten hebben zich - soms collectief - de haren uit het hoofd getrokken en zich verbijsterd afgevraagd wat hen bezielde. Zij hebben zich soms halfhartig verontschuldigd: zij waren te jong of te enthousiast geweest. En het communisme had toch ook goede kanten?

Een invasie mag het dus niet heten. Maar hoe moeten we de interventie in Haiti dan wel begrijpen? Als een imperialistische? Als een progressieve? Of als het resultaat van de ‘hinderkracht der armen’?