De oplage van De Groene is sinds de oprichting in 1877 voortdurend gedaald, zo wil de hardnekkige mythe. Op een periode na: de jaren zeventig. De Groene-redactie van 1978 blikt terug met een mix van spijt, trots, melancholie en deernis op de ‘spannende arbeidersklasse’, de Culturele Revolutie, strijdtoneel en ‘hoe er nooit meer geneukt werd’ NIET VOOR ALLEMAAL in gelijke mate was De Groene de tijd van hun leven. Volkskrant-redactrice Anet Bleich zegt dat haar journalistieke identiteit voor een belangrijk deel is gevormd door haar tien jaar bij De Groene. Arnout Weeda is nu directeur van het Zuiderzeemuseum in Enkhuizen, maar merkt dat mensen hem na zeventien jaar nog altijd kennen van zijn Groene- stukken. Paul Brill, Groene-redacteur van 1972 tot 1980, heeft die tijd heel leuk gevonden, maar voelt zich nu veel vrijer: ‘Heerlijk dat ik niet meer het linkse geweten van Nederland hoef te zijn.’

DUALISME IS AAN Thijs Woltgens (51) niet besteed. ‘Ik heb er een bloedhekel aan als het politieke spel belangrijker wordt gevonden dan de knikkers. Het is wellicht een wat ouderwets criterium, maar voor mij heeft altijd voorop gestaan wat je maatschappelijk wilt bereiken. In de Nederlandse politieke verhoudingen ontstaat op sociaal-economisch terrein zelden een spontane meerderheid voor sociaal-democratische opvattingen. Dat is al honderd jaar zo.

‘He, Wim, laat de kaas niet van je brood eten!’ Dat riep een Nederlandse toerist in Cannes twee weken geleden premier Kok, die lopend op weg was naar de Europese top, toe. Het is zo ongeveer de conclusie van een jaar lang ‘herijken’ van het buitenlands beleid: het ‘verlicht eigenbelang’ en in het bijzonder de economische belangen van Nederland moeten de leidraad worden van het nieuwe beleid, aldus minister Van Mierlo in zijn herijkingsnota.

EEN GROOT IDEE? Ach, nee, zo ziet M. C. Brands (61), hoogleraar nieuwe geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam, het niet. ‘Ik ben er van overtuigd dat we lange tijd zonder grote ideeen over Europa zullen leven.’ Hij spreekt liever van ‘een noodoplossing’.

Rond het Amsterdamse homo-monument wordt iedere vierde mei weer het homoleed van de Tweede Wereldoorlog herdacht. Onderdrukking en vervolging sloegen toen diepe wonden in de homogemeenschap. Hoewel, was het echt zo erg? ‘De nazi’s hadden het zo druk dat ze amper aan homovervolging toekwamen.’ ZO'N VIERHONDERD mensen kwamen op 4 mei naar het Homo-monument bij de Westerkerk in Amsterdam om daar de homoseksuelen te herdenken die tijdens de Tweede Wereldoorlog door de nazi’s zijn vermoord. De schrijfster Karin Spaink hield een toespraak. ‘Het heeft lang geduurd’, aldus Spaink, ‘voordat het besef doorbrak dat de vervolging van homoseksuelen een bloedserieuze zaak is geweest en grote schade heeft aangericht, en nog langer voordat men begreep dat het wegmoffelen van juist deze vervolging verband hield met de nog altijd voortdurende discriminatie.’

Wie speculeert op de beurs, kan verliezen. Wie zijn geld uit handen geeft, kan worden opgelicht. Maar reclamejongens die speculeren met een merknaam - ‘Ik vertrouwde op de allure van de familienaam’ - nemen hun verlies niet zomaar. De bizarre affaire Laverman-Van Buuren contra familie De Vilder. EEN LUDIEKE ACTIE of maffiamethoden? Drie weken geleden stuurden de zakenlieden Wim Laverman (48) en Jan van Buuren (63) een nep-persbericht naar de familie De Vilder, waarmee ze al jaren in conflict zijn. In 1987 heeft Robin de Vilder, toen 26, hen voor tien miljoen gulden opgelicht. Het grootste deel van dat geld is nog altijd niet terugbetaald. De vader van Robin, de voorzitter van de Amsterdamse Kamer van Koophandel Rob de Vilder, zou volgens het ‘persbericht’ hebben gezegd: ‘Mijn vrouw Jennifer en ik hebben besloten de helft van de vordering die de heren Laverman en Van Buuren op onze zoon Robin hebben, groot tien miljoen gulden, te voldoen en de beiden (sic) heren verzocht met het volgende akkoord te gaan: Hun actie ter beschadiging van de “merk”-naam De Vilder te staken en verdere financiele verplichtingen van Robin jegens hen als beeindigd te beschouwen.’

De ‘zuidelijke uitstraling’ van het CDA is al jaren niet meer wat ze was. En dus is er onlangs een nieuwe katholieke partij opgericht. Een echte. Die tegen abortus en euthanasie ageert, en in een moeite door ook maar meteen tegen immigratie en criminaliteit. Met aan het hoofd een overtuigde katholiek. Of is baron van Boetzelaer toch vooral een baantjesjager? IN APRIL HIELD de Katholiek Politieke Partij haar eerste congres in Den Bosch. Nauwelijks een maand later brak in het CDA opnieuw een bloedgroepenstrijd uit tussen katholieken, gereformeerden en hervormden. Dat kan volgens de voorzitter van de nieuwe partij, mr. G. L. O. baron van Boetzelaer (52), geen toeval zijn: ‘Het broeit in katholiek Nederland. Ik geloof niet dat ik onze partij te veel eer bewijs als ik zeg dat dat het gevolg is van de entree van de KPP op de politieke markt.’

Uiteindelijk bleek Shane MacGowan niet dood te zijn. Een paar maanden geleden kwam de voormalige zanger van The Pogues nog grijnzend het podium van Paradiso op, zei tot het publiek: ‘I am back’, en gaf vervolgens een schitterend concert met zijn nieuwe band The Popes. Maar op het Pinkpop-festival, afgelopen maandag, leek de slechte, oude tijd van de nadagen van The Pogues te zijn teruggekeerd.

Premier Kok was begin dit jaar geen voorstander van een debat over het Nederlandse optreden in het toenmalige Nederlands-Indie. Hij zei er geen behoefte aan te hebben ‘om met terugwerkende kracht te zeggen dat de regeringen van toen het fout hebben gedaan’. Met zijn oordeel over de houding van de Nederlanders tijdens de Tweede Wereldoorlog bleek hij recentelijk heel wat minder zuinig. ‘De overmacht van de nazi’s wordt door vele Nederlanders nu nog als alibi voor het eigen nietsdoen gebruikt’, zei hij onlangs in een vraaggesprek met Die Zeit. In luttele maanden heeft Kok zich ontwikkeld van historisch relativist tot moreel scherprechter.

De vijftigste mei was behalve aanleiding tot veel feestelijkheden ook aanleiding om de voorafgaande 49 herdenkingen kritisch te evalueren. En om over de toekomst ervan te discussieren. Want moeten we doorgaan met de viering zoals die er nu uitziet? ‘De wereldgeschiedenis houdt heus niet op bij de Tweede Wereldoorlog.’ ‘VERGEVEN EN VERGETEN,/ want het duurt tenslotte nu al vijftig jaar./ We moeten er niet langer over zeuren./ Afgelopen, zand erover, klaar.’ Met deze schlager sloten de heren van Jiskefet in april hun laatste programma af. Tevergeefs. Nooit eerder werd de Tweede Wereldoorlog zo grootschalig herdacht als de laatste weken. Volgens UvA-politicoloog en filosoof Ido de Haan (1963) is het niet alleen het ronde getal dat ons hiertoe dwingt: ‘De controversen die sinds de jaren zestig zijn ontstaan rond de Nederlandse houding tijdens de oorlog, worden bedolven onder de feiten, in de hoop dat de tegenstellingen misschien wegvallen als we alles precies nabootsen. Omdat een exacte kopie van het verleden geen interpretatie nodig lijkt te hebben, hoeft niemand het oneens te zijn met de betekenis die we aan de oorlog geven. Dat is een waanidee en bovendien een ijdel streven. Je kunt het verleden niet bezweren door er een gecanoniseerde versie van te creeren.’

J. L. Heldring is, naast columnist van NRC Handelsblad, een van de beste kenners van ons buitenlandse beleid. Toch is hij niet gevraagd om deel te nemen aan het ‘herijkingsdebat’ dat door het paarse kabinet is aangezwengeld. Een tikkeltje te conservatief? Een gesprek over de vaste waarden van Neerlands buitenlandse politiek. ‘ZOMAAR EEN IDEETJE opwerpen, zoals minister Van Mierlo dat zo graag doet, is erg stimulerend voor de conversatie. Ik neem aan dat ik alleraardigst met Van Mierlo zou kunnen praten. Maar als het erop aankomt, moet er een beleid zijn dat zowel in het binnen- als in het buitenland geloofwaardig en verkoopbaar is. Dat moet ik nog zien. Van Mierlo is een echte journalist, he. Ik zal niet op journalisten smalen, want ik ben er zelf een. Maar een journalist is iets anders dan een bewindsman.

Niks liberale vleugel - de PvdA zal sociaal-democratisch zijn of niet zijn, want: ‘Je kunt de VVD niet verslaan op haar eigen terrein.’ Maar als de partij zich weer op haar kerndoelen richt en haar ‘natuurlijke achterban’ koestert, kan ze volgens Rudy Andeweg nog een heel eind komen. IN EEN TIJD WAARIN de Bolkestein-manie in dit land groteske proporties heeft aangenomen - de VVD-leider is al vergeleken met De Gaulle en Churchill (en Mussert) - relativeert Rudy Andeweg, hoogleraar politieke wetenschappen aan de Rijksuniversiteit Leiden diens betekenis. ‘De VVD heeft een heel prettige uitgangspositie. In de jaren vijftig stemde ongeveer dertig procent van de niet-kerkelijke middenklasse op de VVD en dat is nog steeds zo - maar die groep is bijna vier keer zo groot geworden. Het enige wat de VVD hoeft te doen, is geen al te grote brokken maken, dan komt de groei vanzelf.’

Volgens Maarten van Rossem, docent moderne geschiedenis aan de Universiteit Utrecht en Amerika-deskundige bij programma’s als Nova en de Tv-show, moet de jury in de rechtszaak tegen de Amerikaanse sportheld O. J. Simpson het wel erg bont maken voordat rechter Lance Ito het proces stopzet. Van Rossem: ‘Niet alleen omdat er al een hoop geld in de zaak is gestoken, maar ook omdat er dan een nieuw proces moet komen en het heel moeilijk zal zijn om een tweede, niet-vooringenomen jury te vinden die nog niets over de zaak gehoord heeft. Ik vraag me werkelijk af wat dat voor figuren zouden zijn.’

De Partij van de Arbeid vergrijst. Bij de Statenverkiezingen stemde slechts negen procent van de jongeren op de PvdA en van de 68.000 partijleden zijn er maar 2300 jonger dan dertig jaar. Het opleidingsinstituut besloot daarom om op 8 april in Rotterdam een studiedag te organiseren over de vraag hoe de PvdA meer jongeren aan zich kan binden. De opvallendste spreker: Wim de Knijff, hoofd van de EO- jongerenorganisatie Ronduit.

Peter de Bruijn is historicus en ex-hoofdredacteur van het blad Babel, maandblad van de Faculteit der Letteren aan de Universiteit van Amsterdam. De Koude Oorlog was een zegen voor Europa, meent de historicus Ronald Havenaar. Een gesprek over het gelijk van de anticommunisten en de vergissingen van Gorbatsjov. ROLAND HAVENAAR (43) noemt zichzelf een kind van de Koude Oorlog. ‘Mijn vroegste herinneringen gaan terug naar de opstand in Hongarije, in 1956. Ik herinner me hoe ik als kind van zes die vluchtende mensen op de televisie zag. De Koude Oorlog is voor een groot deel mijn eigen geschiedenis.