In haar brieven aan Juliana noemde koningin Wilhelmina hem regelmatig ‘’t zeeleeuwtje’, en tijdens officiële diners waren er altijd grapjassen die aan hun tafelheer of -dame vroegen of die hem niet een stukje haring wilde toewerpen. Met zijn kogelronde hoofd en enorme walrussnor was de kleine, parmantige Gerbrandy niet alleen een godsgeschenk voor karikaturisten, ook wist hij bij veel mensen die hem ontmoetten een merkwaardig soort vertedering op te roepen.

In 2001 publiceerde Eric-Emmanuel Schmitt de roman La part de l’autre, die in het Nederlands werd vertaald als Adolf H. Twee levens, met de intrigerende uitgangsvraag: wat zou er gebeurd zijn als Hitler op 8 oktober 1908 wél was toegelaten tot de Weense kunstacademie?

Toen de vader van Wouter Gortzak tijdens het Jordaanoproer (1934) werd gearresteerd en gefouilleerd, en de dienstdoende agent geen wapens vond, moest de communistische agitator hard lachen. Hoe zat dat dan met zijn vulpen? Had kameraad Stalin niet gezegd dat het beste wapen een scherpe pen was?

Hij was de belangrijkste Nederlandse historicus uit de tweede helft van de twintigste eeuw. Hij was de Tweede Wereldoorlog. Op Boudewijn Smits’ degelijke biografie is weinig aan te merken. Behalve dat ze veel te dik is.

Wie heden ten dage jammert over de machteloosheid van Nederland en denkt dat onze onafhankelijkheid vooral bedreigd wordt door de Europese Unie, zou eens moet bladeren in de jaargangen van dit weekblad die rond 1900 verschenen. Keer op keer wees de toenmalige hoofdredacteur, de progressieve liberaal Jan de Koo, erop hoe buitengewoon precair de positie van ons land was.

Je hoeft niet zoals Joanna Rakoff een wereldberoemde kluizenaarschrijver gekend te hebben om memoires te kunnen schrijven. Gewoon liefdesverdriet kan al reden genoeg zijn. De mooiste egodocumenten staan op zichzelf, zoals dichtbundels en romans dat doen. Ze kunnen terugblikken op een vergeefs leven, of een geweldig leven (‘I celebrate myself’, schreef Walt Whitman), ze kunnen iets diep persoonlijks opbiechten of juist een onderzoek zijn naar een sportfascinatie van een familie. Deze zomer lezen de medewerkers van de Dichters & Denkers louter egodocumenten. Welke?

Aan het einde van de twintigste eeuw leek de overwinning van het liberalisme zo definitief en alomvattend dat je zelden nog een principiële tegenstander van de parlementaire democratie tegenkwam. Beginselvaste communisten hielden zich gedeisd en ook authentieke fascisten moest je met een lantaarntje zoeken.

Veel mensen vinden historici maar lastig en vervelend. Hebben ze net een helder beeld van een bepaald onderdeel van het verleden, komt zo’n historicus weer vertellen dat het toch net wat anders zit en vooral veel ingewikkelder is.

Wie van de Nederlandse politieke geschiedenis niet al te veel kaas gegeten heeft, kan de afgelopen jaren de indruk hebben gekregen dat Willem Drees (1886-1988) een belangrijke rechtse politicus is geweest.

Van hartstochtelijke liefde tot verraad in Rhoon, van de Beatles tot Auschwitz: de literaire hoogtepunten van het afgelopen jaar volgens onze vaste medewerkers.

‘Niets is gemakkelijker dan Bilderdijk te verguizen, niets moeilijker dan hem te vergeten. Alleen wie hem niet kent, kan achteloos voorbijgaan, maar wie hem eenmaal ontmoet heeft, blijft de macht van zijn persoonlijkheid voelen’, aldus de protestantse dichter K.H. Heeroma in 1937.

Op 26 september 1909 besteedde redacteur letterkunde Frans Coenen in De (Groene) Amsterdammer aandacht aan het Futuristisch Manifest van Filippo Marinetti, dat een half jaar daarvoor in Le Figaro was gepubliceerd.

De grappigste zin uit deze biografie van Theun de Vries staat op bladzijde 221. De Vries was samen met partijleider Paul de Groot en enkele andere prominenten van de Communistische Partij Nederland op een internationale conferentie in Moskou, maar omdat de wijze waarop de Sovjet-Unie de Chinese communisten behandelde de Nederlanders niet aanstond, wilden zij naar huis. Ze kregen echter geen vliegtickets en ook weigerden de Russen hun paspoorten terug te geven. Kwaad en verontwaardigd waren ze. ‘Waren ze hier soms in een politiestaat?’