‘DE VERGRIJZING tikt als een tijdbom onder de verzorgingsstaat.’ Ons land wordt de komende jaren overspoeld door een ‘grijze golf’, die de bestaande pensioen- en zorgvoorzieningen ‘onbetaalbaar’ zal maken. Flip de Kam en Frans Nypels schreven drie jaar geleden in koeieletters ‘TIJDBOM’ op het omslag van hun boek over de toekomst van de AOW, de pensioenen en de ouderenzorg. In alarmerende termen schetsten zij hun scenario om de AOW betaalbaar te houden en een ‘burgeroorlog tussen groen en grijs’ te voorkomen. De in 1957 door PvdA-minister Suurhoff - niet door Drees - geïntroduceerde uitkering voor alle ouderen dient achter te blijven bij de stijging van de CAO-lonen, en de AOW-gerechtigde leeftijd moet geleidelijk worden opgetrokken tot 67 jaar. Bovendien moeten ouderen volgens De Kam en Nypels AOW-premie gaan betalen over hun inkomsten boven de AOW, zodat er een reservefonds tot stand komt voor de AOW-uitkeringen vanaf het jaar 2010.

Wie de Nederlandse regering in de Europese Unie bezig ziet, krijgt de indruk dat het kabinet Duisenberg toch maar geen president van de Europese Centrale Bank (ECB) wil laten worden. Alle retoriek over Europese idealen ten spijt moet Europa van Nederland op een koopje. Het kabinet wil de contributie aan de EU verminderen, terwijl voor de uitbreiding naar Oost-Europa juist extra geld nodig is. Niet minder impopulair maakt Nederland zich ongetwijfeld met de strijd om meer Europees geld voor de Flevopolder of andere achtergebleven Nederlandse gebieden. En Zuid-Europa zal ook zeker niet enthousiast zijn over de inspanningen van minister Zalm om de Italiaanse deelname aan de euro zo veel mogelijk tegen te werken.

Wie de Nederlandse regering in de Europese Unie bezig ziet, krijgt de indruk dat het kabinet Duisenberg toch maar geen president van de Europese Centrale Bank (ECB) wil laten worden. Alle retoriek over Europese idealen ten spijt moet Europa van Nederland op een koopje. Het kabinet wil de contributie aan de EU verminderen, terwijl voor de uitbreiding naar Oost-Europa juist extra geld nodig is. Niet minder impopulair maakt Nederland zich ongetwijfeld met de strijd om meer Europees geld voor de Flevopolder of andere achtergebleven Nederlandse gebieden. En Zuid-Europa zal ook zeker niet enthousiast zijn over de inspanningen van minister Zalm om de Italiaanse deelname aan de euro zo veel mogelijk tegen te werken.

Steeds luider klinkt de roep om invoering van een belasting op wisseltransacties, zoals in 1972 voorgesteld door James Tobin. De omzet op de wisselmarkten is zo enorm hoog en er wordt zoveel gespeculeerd dat de Tobintax pure winst lijkt. Waarom is hij er dan nog niet? ..LE TIJDENS EEN LEZING in Princeton lanceerde James Tobin in 1972 het idee voor een belasting op wisseltransacties. Op dat voorstel werd toen nauwelijks gereageerd, maar door de instabiliteit van de internationale valutamarkten is de belangstelling voor deze Tobintax inmiddels sterk toegenomen. In de Verenigde Naties wordt er ernstig op gestudeerd. Het Europees Parlement heeft zich herhaaldelijk voor invoering uitgesproken. En in ons land pleiten onder andere GroenLinks en de SP in hun verkiezingsprogramma’s voor invoering. In de financi‰le wereld moet men niets van dit soort idee‰n hebben. Tobin herinnert zich dat Ottmar Issing, economisch brein van de Duitse Bundesbank, tijdens een recente valutacrisis op een vraag van journalisten over de Tobintax uitriep: ‘O, dat. Het monster van Loch Ness steekt zijn kop weer op!’

TIJDENS EEN LEZING in Princeton lanceerde James Tobin in 1972 het idee voor een belasting op wisseltransacties. Op dat voorstel werd toen nauwelijks gereageerd, maar door de instabiliteit van de internationale valutamarkten is de belangstelling voor deze Tobintax inmiddels sterk toegenomen. In de Verenigde Naties wordt er ernstig op gestudeerd. Het Europees Parlement heeft zich herhaaldelijk voor invoering uitgesproken. En in ons land pleiten onder andere GroenLinks en de SP in hun verkiezingsprogramma’s voor invoering. In de financiële wereld moet men niets van dit soort ideeën hebben. Tobin herinnert zich dat Ottmar Issing, economisch brein van de Duitse Bundesbank, tijdens een recente valutacrisis op een vraag van journalisten over de Tobintax uitriep: ‘O, dat. Het monster van Loch Ness steekt zijn kop weer op!’

Ooit beloofde premier Lubbers dat hij zou aftreden als de werkloosheid in ons land tot boven een miljoen personen zou stijgen. Die toezegging heeft hij geen gestand hoeven doen, want het officiële werkloosheidscijfer werd zo vaak bijgesteld dat die magische grens nooit is overschreden.

AAN DE VOORAVOND van Kerstmis wisten bankiers uit de Verenigde Staten en Europa maar ternauwernood een wereldwijde financiële catastrofe af te wenden. De toezegging van 57 miljard dollar, het grootste steunpakket dat ooit door het IMF voor een land in elkaar is gezet, bleek onvoldoende om Zuid-Korea te stabiliseren. Het land dreigde in een acute liquiditeitscrisis terecht te komen. Als Zuid-Korea haar schulden niet meer had kunnen aflossen, zouden meer landen in Azië failliet zijn gegaan, met een door de financiële wereld zo gevreesde ‘systeemcrisis’ als resultaat.

ALS GEEN ANDER weet staatssecretaris Vermeend van Financiën, die vele uren besteedt aan het ontwerpen en doorrekenen van een nieuw belastingstelsel, wat de sociale gevolgen kunnen zijn van aanpassingen van het belastinggebouw. In zijn boek De achterkant van het belasting- en premiebiljet beschrijft hij onder andere de inkomenseffecten van de meest recente belastingherziening, de Oort-operatie uit 1990. Vermeend constateert dat de inkomens tussen het minimum en modaal er dankzij Oort gemiddeld 1,6 procent op vooruit gingen, terwijl de inkomens tussen modaal en twee keer modaal er met 3,3 procent meer dan het dubbele uitsleepten.

DE VOORMALIGE BRITSE premier Harold Wilson leidde eind jaren zeventig persoonlijk een parlementaire onderzoekscommissie om de groeiende macht van de pensioenfondsen te analyseren. Wilson hield de pensioenfondsen mede verantwoordelijk voor het mislukken van zijn gematigde sociaal-democratische politiek.

EEN VAKBONDSECONOOM, nog maar net van de universiteit, moest namens de Industriebond FNV naar Rotterdam naar een zaal vol kritische kaderleden. Hij moest er een pleidooi houden voor de nu al vele jaren door de Nederlandse vakbeweging volgehouden loonmatiging. Plotseling rees achter in de zaal een kleerkast omhoog. ‘Zeg jochie’, riep hij, ‘je zou eens wat meer naar die professor Kleingeld moeten luisteren.’

HET GAAT GOED met de Nederlandse economie. Het gaat geweldig, het gaat fantastisch met de Nederlandse economie. Ondernemers, consumenten en overheid spreken er om het hardst hun vertrouwen in uit. De bomen groeien tot ver in de hemel, het paarse kabinet gaat zijn welverdiende oogstjaar in, de komende rijksbegroting belooft voorspoed en geluk voor iedereen. Het Kan Niet Op! Lijkt het wel. Of toch?